rrrr
Ponad 40 proc. zanieczyszczeń w pomieszczeniach pochodzi z powietrza dostarczanego przez brudne systemy klimatyzacyjne. Większość zanieczyszczeń mikrobiologicznych nie jest groźna dla osób zdrowych. Wystarczy jednak spadek odporności, by mikroorganizmy zaatakowały osłabiony organizm. A w systemach klimatyzacyjnych mogą czaić się skażenia mikrobiologiczne mogące wywołać groźne dla zdrowia, a nawet życia choroby. Choć nie wszystkie choroby są potencjalnie niebezpieczne, jednak mają realny wpływ na jakość życia osób, które się z nimi zetkną.
Wiele objawów chorobowych jest lekceważonych, nie łączy się ich z przebywaniem w klimatyzowanych pomieszczeniach. Część chorób mija równie szybko jak się pojawiło i najczęściej zrzuca się objawy na grypę lub zwykłe przeziębienie.
Państwowy Zakład Higieny od lat alarmuje, że źle utrzymana klimatyzacja sprzyja rozwojowi różnych chorób. Niestety w Polsce wciąż nie ma przepisów prawnych, które by regulowały przeglądy instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. Przepisami objęto jedynie placówki ochrony zdrowia, wyznaczając im obowiązek czyszczenia klimatyzacji co 24 miesiące! Niestety, dowodzi to jedynie jak mała jest świadomość zagrożeń płynących z brudnych urządzeń klimatyzacyjnych.
Co może nam zagrażać – Od lat alergolodzy notują coraz więcej zachorowań na alergie, które dotykają już blisko 30 proc. populacji, a liczba chorych podwaja się co 10 lat. Alergie mogą pojawiać się na różnym tle, wystarczy jednak minimalny kontakt z alergenem, by pojawiła się reakcja organizmu. Typowe alergeny to pyłki roślin, roztocza, kurz, grzyby i pleśnie, sierść zwierząt, łupież – to wszystko może się znajdować w zanieczyszczonej klimatyzacji i wraz z tłoczonym powietrzem z łatwością dociera do organizmu. Alergiom sprzyja także zbyt mała wilgotność powietrza. Przy okazji serwisowania warto więc zlecić jej pomiary i ustawienie optymalnych wartości. Alergolodzy zalecają także wymianę filtrów przed sezonem pylenia roślin.
Chroniczne zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych – mogą wynikać zarówno ze złych ustawień klimatyzacji w budynku – zbyt niska temperatura, zła wilgotność powietrza, jak i spowodowane mogą być mikroorganizmami bytującymi w brudnym systemie klimatyzacji zwłaszcza grzybami i pleśnią. Jedną z najbardziej niebezpiecznych chorób jest grzybicze zapalenie płuc.
Zakażenia grzybami i pleśnią – produkty przemiany grzybów i pleśni czyli mykotoksyny zalicza się do jednych z najsilniejszych naturalnych trucizn. Zakażenia różnymi rodzajami grzybów mogą powodować bardzo wiele chorób i reakcji alergicznych. Szacuje się, że grzyby i pleśnie odpowiadają za ponad 30 proc. chorób związanych z BRI. Najczęściej pojawiają się reakcje alergiczne, powierzchniowe zakażenia skóry (różnego rodzaju grzybice także narządowe) i mykotoksykozy, czyli zatrucia produktami ich przemiany.
Grzyby mogą oczekiwać na najbardziej sprzyjające warunki do rozwoju nawet 12 lat!
Wirusy – Gronkowiec złocisty wywołany przez bakterie Staphylococcus Aureus –. Nosicielami tego wirusa jest od 10 do 50 proc. populacji. Gronkowiec przez lata może nie dawać żadnych objawów. Najczęściej bakterie gronkowca złocistego powodują różnego rodzaju zakażenia skóry (ropnie, czyraki, liszajce), zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wsierdzia, chorobę Rittnera. Zakażenie często następuje drogą kropelkową i może być rozprzestrzeniane przez systemy klimatyzacyjne.
Herpeswirusy – wirusy wywołujące głównie opryszczkę, zapalenie spojówek, półpasiec, ospa wietrzna. Wirusy te często przenikają do ludzkiego organizmu przyczepione do drobinek kurzu.
Astma oskrzelowa – często ma przyczynę alergiczną. Choroba pojawia się lub nasila po kontakcie z alergenami. Najczęstszymi alergenami są roztocza, sierść i naskórek zwierząt, zarodniki grzybów, pyłki roślin. Objawy to przede wszystkim kaszel, świszczący oddech, napady duszności. Może się pojawić w różnym czasie po ekspozycje na alergeny. Czasem nawet po latach.
Tularemia – ostra bakteryjna choroba zakaźna. Objawy pojawiają się nagle około 3–5 dni po zakażenieniu, choć choroba może się ujawnić nawet po 2–3 tygodniach. Najczęściej występują: wysoka gorączka, wyczerpanie, wymioty, wysypka (nie zawsze występuje)zapalenie spojówek.
Bakterie mogą wniknąć do organizmu wraz z drobinkami kurzu do których się podczepiają.
Gorączka nawilżaczowa – występuje głównie na tle alergicznym. Pojawia się niemal natychmiast po ekspozycji na alergen i utrzymuje się 4–12 godzin. Główne objawy – nagły wzrost temperatury, kaszel, dreszcze, bóle mięśniowe. Wywołują je głównie bakterie i pleśnie.
Legionelloza – choroba wywołana bakteriami Legionella Pneumophilla. Bakteria ta doskonale rozwija się w środowisku wodnym, często zagnieżdża się w źle oczyszczonej klimatyzacji. Rozróżnia się trzy postaci tej choroby – płucną zwaną chorobą legionistów i dwie pozapłucne.
Choroba legionistów jest najbardziej niebezpieczną odmianą zakażenia bakterią legionelli. Odkryto ją w 1968 roku w Filadelfii. Podczas zjazdu weteranów American Legion nagle i z nieznanych przyczyn zachorowało 221 osób przebywających w hotelu zarówno weteranów jak i pracowników. 34 osoby zmarły. Okazało się, że przyczyną zachorowań była bakteria, która namnożyła się w systemie klimatyzacyjnym. Od tego czasu zanotowano kilkanaście przypadków zbiorowych zachorowań w klimatyzowanych budynkach. W tym kilka w Polsce.
Okres wylęgania płucnej legionnellozy trwa od 2 do 10 dni (najczęściej 5–6). Pojawiające się objawy – suchy kaszel, temperatura powyżej 40ºC, zaburzenia świadomości, problemy z oddychaniem i najczęściej obustronne wielopłatowe zapalenie płuc. Rozwój choroby następuje bardzo szybko, trudno jest ją także leczyć, bowiem bakteria odporna jest na wiele antybiotyków.
Choroba legionistów cechuje się bardzo dużą śmiertelnością. Umiera 15–30 proc. zakażonych osób u których prawidłowo ją rozpoznano i podjęto leczenie. Wśród osób nie zdiagnozowanych śmiertelność przekracza 80 proc. Najbardziej narażeni są na nią mężczyźni powyżej 40 roku życia oraz osoby z obniżoną odpornością. Na tą postać choruje około 5 proc. narażonej populacji.
Gorączka Pontiac – po raz pierwszy zachorowania zaobserwowano w 1968 roku w budynku departamentu zdrowia w Pontiac. Przeważnie nie zostaje prawidłowo zdiagnozowana. To najczęstsze zakażenia legionellozą, występują 10 razy częściej niż choroba legionistów. Często mylona jest z grypą, bowiem początkowe objawy są bardzo podobne. Chorobę cechuje bardzo szybki rozwój – okres jej wylęgania trwa do 48 godzin.
Objawy to nagły wzrost temperatury, dreszcze, bóle głowy i mięśni, zakażenia górnych dróg oddechowych. W przypadku Gorączki Pontiac nie ma potrzeby stosowania specjalistycznego leczenia, wystarczy podawanie leków objawowych. Choroba ustępuje po kilku dniach. Gorączka. Pontiac dotyka 90 proc. osób na nią narażonych, a zachorować mogą wszystkie osoby bez względu na wiek, czy płeć.
Ciężka postać pozapłucna legionellozy – bakterie legionella powodują zespół rozsianego wykrzepiania i/lub sepsę. Narażeni są głównie diabetycy, osoby po przeszczepach przyjmujące leki immunosupresyjne, chorzy z niską odpornością. Objawy mogą być niespecyficzne. Przy tej postaci występuje bardzo duża śmiertelność.
Bakterie legionellozy odporne są na większość środków bakteriobójczych w tym chlor. Co istotne zanieczyszczona klimatyzacja może rozsiewać bakterie legionellozy w promieniu ponad 1 kilometra.
Rozwojowi bakterii można zapobiec przeprowadzając systematycznie, przynajmniej dwa razy w roku dokładny przegląd i czyszczenie systemu klimatyzacyjnego. Trzeba także systematycznie oczyszczać i wymieniać filtry. Podczas przeglądu klimatyzacji szczególną uwagę trzeba zwrócić na ewentualne wycieki wody – nawet w niewielkich stałych zbiornikach wody bakterie bardzo szybko się namnażają. Warto także okresowo badać wodę.
Wszystkie przypadki legionellozy muszą być obowiązkowo zgłaszane, a przypadki występowania bakterii w klimatyzowanych budynkach podlegają przepisom międzynarodowym.
Grypa – rzadko jej rozprzestrzenianie łączone jest z klimatyzacją w budynku. Trzeba wiedzieć, że dobrze dobrane filtry i czysta instalacja klimatyzacyjna może wręcz zapobiec rozwojowi grypy. Przed sezonem wzmożonej zachorowalności na grypę powinno się przeprowadzić dokładny przegląd instalacji klimatyzacyjnej i grzewczej oraz wymienić filtry.
Latem szczególnie obserwuje się wzrost zachorowań na zakażenia górnych dróg oddechowych. Jedną z przyczyn jest źle ustawiona instalacja klimatyzacyjna. Zbyt duża różnica temperatur między wnętrzem budynku, a temperaturą na wolnym powietrzu może doprowadzić nawet do szoku termicznego. Sprzyja to zakażeniom górnych dróg oddechowych i zapaleniom płuc. Jednak choroby górnych dróg oddechowych mogą być także spowodowane kurzem i roztoczami zalegającymi w instalacji klimatyzacyjnej.
Jak widać zespół chorób związanych z budynkiem najczęściej wywoływany jest przez pleśnie, grzyby, bakterie i inne mikroorganizmy, które najlepiej namnażają się w miejscach o dużej wilgotności, wysokiej temperaturze i z ograniczonym dostępem światła. Idealne warunki do ich rozwoju panują w systemach klimatyzacyjnych.
Parafrazują znane powiedzenia nie ma złej klimatyzacji, jest tylko źle serwisowana.
Dobry i systematyczny serwis urządzeń i systemów klimatyzacyjnych może uchronić przed większością tych chorób. Choć nie ma oddzielnych przepisów dotyczących częstości przeprowadzania oczyszczania klimatyzacji serwisanci zalecają dokładny przegląd całej instalacji przynajmniej raz w roku.